Mosa Meat is het eerste Nederlandse bedrijf dat bij de Europese Unie (EU) een aanvraag doet voor de goedkeuring een kweekvleesproduct. Het Maastrichtse techbedrijf bracht dat nieuws woensdag naar buiten.

Kweekvlees is momenteel nog verboden in de Europese Unie (EU), omdat het eerst moet worden getest in verband met voedselveiligheid. Het mag momenteel enkel nog op exclusieve proeverijen worden genuttigd.

Wie door de aanvraag van Mosa Meat hoopt snel een uit dierlijke cellen gekweekte hamburger te kunnen vinden in de supermarkt, zal toch enigszins teleurgesteld zijn. De aanvraag van het Maastrichtse techbedrijf draait alleen om uit stamcellen gekweekt dierenvet. Echte hamburgers volgen pas later.

Vanwaar deze omweg? Business Insider Nederland beantwoordt vijf vragen over de kansen en uitdagingen van kweekvlees, naar aanleiding van de aanvraag van Mosa Meat

1) Wat is het voordeel van kweekvlees?

Mosa Meat is een van de tientallen techbedrijven in de wereld wereldwijd die werken aan de productie van uit stamcellen gekweekt vlees. Die cellen slaan onderzoekers op, om er in een lab vervolgens vlees uit te laten groeien. Hiervoor maken ze gebruik van een bioreactor, die natuurlijke processen nabootst.

De techniek werd al in de jaren '90 door de Nederlandse arts Willem van Eelen gepatenteerd. Mosa Meat borduurt sinds de oprichting in 2011 verder op het onderzoek van Van Eelen.

Het voordeel van kweekvlees is dat je er geen dieren voor hoeft te slachten, wat logischerwijs dierenleed scheelt. Ook is kweekvlees - mits vervaardigd met groene energie - milieuvriendelijker dan echt vlees, zo bleek afgelopen jaar uit Delfts onderzoek.

Er is minder land voor nodig en doordat de veestapel omlaag kan, scheelt dat stikstofuitstoot. Handig voor bijvoorbeeld bouwbedrijven, die vanwege een recente stikstofuitspraak van de Raad van State vertraging dreigen op te lopen bij de bouw van nieuwe woningen.

Sommige kweekvleesbedrijven werken inmiddels ook aan uit cellen gekweekte vis en zelfs cacao. Deze innovaties worden gepresenteerd als oplossing voor respectievelijk overbevissing en bomenkap in Afrika en Zuid-Amerika.

2) Waarom starten met goedkeuring van kweekvet?

Mosa Meat zou dolgraag meteen een volledige aanvraag voor kweekvlees doen bij de EU, maar dat blijkt ingewikkeld en tijdrovend.

Het techbedrijf gooit het daarom nu eerst op een vergunning van kweekvet, omdat dit product voor vele doeleinden gebruikt kan worden. Mosa Meat hoopt zijn uit cellen gekweekte vetten aan producenten van vleesvervangers te kunnen verkopen. Door dit vet aan vleesvervangers toe te voegen, zal de gemiddelde vegaburger een stuk vleziger smaken, denken ze bij Mosa Meat.

Voor Mosa Meat kan 'kweekvet' daarmee een mooie eerste afzetmarkt van formaat worden. Het bedrijf moet het qua inkomsten nu nog vooral hebben van zijn investeerders; Mosa Meat wist door de jaren al bijna 140 miljoen euro op te halen bij geldschieters.

Europese goedkeuring aanvragen is bepaald geen sinecure. Als bedrijf moet je er een hele trits aan onafhankelijke wetenschappelijke studies voor laten doen. De Volkskrant meldt dat Mosa Meat twee jaar lang met een team van tien mensen aan de aanvraag heeft gewerkt. Kostenplaatje: 1,2 miljoen euro.

3) Wanneer komt kweekvet op de markt?

Het kan nog wel even duren voor kweekvet in Europa op de markt verschijnt. Mosa Meat heeft een aanvraag gedaan voor het zogenoemde novel food-programma van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA). De EFSA laat niet zomaar ieder type voeding toe op de Europese markt, omdat de EU eerst uitvoerig wil testen of er geen nadelige gevolgen voor de gezondheid aan kleven.

De novel food-procedure duurt in principe anderhalf jaar, mits een producent direct aan alle voorwaarden voldoet. Ook moet de Europese Commissie in deze periode zijn fiat geven aan het product.

Mosa Meat is overigens niet het eerste bedrijf dat in Europa een aanvraag doet voor een uit stamcellen gekweekt vleesproduct. Techbedrijf Gourmey uit Frankrijk deed vorig jaar al een EU-aanvraag naar gekweekte eendenlever, die nog altijd loopt.

4) Zijn ze elders al verder?

Aan het voordeel dat de EU zo sterk op voedselveiligheid controleert, kleeft ook een nadeel. Het is voor innoverende voedselbedrijven relatief ingewikkeld om er snel de markt op te kunnen. Veel kweekvleesbedrijven wijken daarom allereerst uit naar landen waar de regelgeving op dit vlak minder stringent is.

Zowel in Singapore, Israël als de Verenigde Staten hebben bedrijven al groen licht gekregen voor kweekvleesproducten. Singapore was in 2020 het eerste land dat een gekweekt vleesproduct toestond. De coronapandemie was in volle gang en de eilandstaat wilde minder afhankelijk worden van de import van voeding.

Mosa Meat, maar ook zijn Nederlandse branchegenoot Meatable, deden in 2023 al een aanvraag om de Singaporese markt op te kunnen. Dat duurt inmiddels langer dan gehoopt, zo blijkt. De coronapandemie is achter de rug en ze zijn in Singapore vermoedelijk weer wat strenger gaan screenen.

5) En kweekvlees, wanneer kunnen we dat eten?

Mosa Meat hanteerde in het verleden een optimistische kijk over wanneer kweekvlees hier in de supermarkt zou liggen. In 2023 moest het zover zijn, meldde het bedrijf vijf jaar geleden. Helaas voor Mosa Meat is daar niets van terechtgekomen. Tegenover de Volkskrant houdt Mosa Meat het nu op langer dan vijf jaar. Het Delftse Meatable wil vóór 2030 in Europa de markt op, zo bracht het bedrijf in 2022 naar buiten.

Bijkomende uitdaging is dat je voor alle ingrediënten van kweekvlees - zoals bijvoorbeeld de spiercellen - een aparte aanvraag moet doen bij de EFSA. Ze zullen bij Mosa Meat dus voorlopig veel moeten blijven investeren in onafhankelijke wetenschappelijke studies.

Tot slot is ook het sentiment nog een risico. Het politieke klimaat is in Europa in rap tempo conservatiever aan het worden. Verscheidene rechts-populistische partijen keren zich tegen kweekvlees, in een poging boeren te beschermen of om er politiek gewin uit de halen. De rechts-populistische Italiaanse regering verbood het bijvoorbeeld zelfs, omdat kweekvlees niet zou passen bij de klassieke, Italiaanse eetcultuur.

Hongarije pleitte zelfs voor een Europees verbod, wat de Europese Commissie overigens verwierp, aangezien zoiets in strijd zou zijn met de Europese regels voor de vrije markt.

LEES OOK: Van gekweekt mammoetvlees tot een ban op innovatie: zo denken 6 toonaangevende EU-landen over kweekvlees